Online

Online seksueel grensoverschrijdend gedrag of seksueel geweld omvat elke vorm van ongewenste seksuele communicatie of handelingen via digitale platforms, zoals sociale media, chatrooms, e-mail, of andere online omgevingen. De impact op slachtoffers kan ernstig zijn, variërend van psychologische stress tot langdurige trauma’s. Lees ook informatie en adviezen grensoverschrijdend gedrag van Helpwanted.

Er zijn verschillende vormen van online seksueel geweld:

• Ongewenste sexting: zonder toestemming (door)sturen van seksueel getint beeldmateriaal.
• Wraakporno: misbruik maken van privé-beelden met het doel om iemand te schaden.
• Sextortion: chanteren of afpersen met naaktfoto’s, -filmpjes of webcammateriaal.
• Exposen: verspreiden van iemands naaktbeelden en persoonsgegevens om de persoon te schande te maken.
• Grooming: een volwassene die online contact legt met een minderjarige, met seksueel misbruik als doel (digitaal kinderlokken).

• Wees voorzichtig met persoonlijke informatie: deel geen gevoelige gegevens zoals adres, telefoonnummer of intieme foto’s.
• Gebruik sterke privacy-instellingen: pas de privacy-instellingen op sociale media en chat-apps aan, zodat onbekenden geen of minder toegang hebben tot je profiel.
• Herken manipulatie (grooming): let op signalen zoals overmatige complimenten, verzoek tot geheimhouding of vragen naar intiem beeldmateriaal.
• Meld en blokkeer: rapporteer grensoverschrijdend gedrag direct en blokkeer de persoon.
• Praat erover: Bespreek ervaringen met iemand die je vertrouwt als je seksueel grensoverschrijdend gedrag hebt meegemaakt. Chat met het Centrum Seksueel Geweld of Helpwanted als je hulp nodig hebt.

• Educatie en open communicatie: leer kinderen en jongeren over online veiligheid en de risico’s van sexting en grooming.
• Toezicht en ouderlijke controle: gebruik ouderlijke toezichtsoftware en check regelmatig welke apps en sites worden gebruikt.
• Creëer een veilige omgeving: zorg ervoor dat kinderen weten dat ze altijd met hun zorgen bij jou terecht kunnen zonder angst voor straf.

• Voorlichting geven: Organiseer workshops over mediawijsheid en online veiligheid. In de online cursus ‘Seks online’van Rutgers leren professionals die met jongeren werken meer over online seksueel gedrag van jongeren. Professionals krijgen tips en handvatten om jongeren op een positieve manier te ondersteunen online wijzer en weerbaarder te worden.
• Beleidsmaatregelen implementeren en borgen: zorg voor duidelijke protocollen rond meldingen van online seksueel grensoverschrijdend gedrag.
• Samenwerking: werk samen met politie, hulpverlening en platforms om misstanden effectief aan te pakken. Verminder de kans op online seksuele grensoverschrijding met de Checklist Sexting van Rutgers.
• Online vertonen jongens en meiden soms vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Respect Online wordt individueel aan jongens en meiden aangeboden die hierin over de grens zijn gegaan. Door bijvoorbeeld ongewenste sexting.
  Rutgers en HALT ontwikkelden deze interventie om jongeren te leren om ook online veilig en respectvol met elkaar om te gaan. Op de website van Halt staat alle informatie over Respect Online (Halt) de brochure Respect Online van Rutgers en uitleg van Halt over wie je naar de training doorstuurt (pdf).

Interventies:

1. School en Veiligheid biedt wegwijzers Seksualiteit online voor primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo), voor het professionaliseren van je team of het werken met leerlingen aan veilig omgaan met sexting:
   • Download Wegwijzer Seksualiteit online voor het primair onderwijs van de Rijksoverheid
   • Download Wegwijzer Seksualiteit online voor het voortgezet onderwijs van de Rijksoverheid
   • Sexting en ongewenste verspreiding van beelden van School en veiligheid
   • Stappenplan: omgaan met online incidenten van School en veiligheid
2. Online weerbaarheid in het basisonderwijs van Seksuele vorming.
3. Stappenplan sexting is onderdeel van de Toolkit ‘L.O.V.E. Online’, een aanvulling op de lesmethode ‘Lang Leve de Liefde’.
4. Respect Online van Halt is een interactieve training voor jongeren over online gedragingen en de gevolgen van grensoverschrijdend gedrag. Bekijk ook de toeleidingshandleiding Sexting van Halt.
5. Seks online van Rutgers is een online cursus van Rutgers over online seksueel gedrag van jongeren, je krijgt tips en handvatten om ze op een positieve manier te ondersteunen online wijzer en weerbaarder worden.
6. Sense voor al je vragen over seks
7. Cybersafe van Seksuele vorming is een praktisch en interactief lesprogramma over online seksueel geweld, voor jongens en meisjes (13-16 jaar), waarbij het gebruik van de CYBERSAFE Online Tool centraal staat. Het gaat o.a. over (ongewenst) doorsturen van naaktfoto’s, grooming, online seksueel getint pesten, sextortion en het ongevraagd ontvangen van seksuele berichten. Jongeren leren online seksueel geweld te voorkomen, te herkennen en te stoppen.

Digitale tools en games:

1. HackShield is een online game waarin jongeren leren over cyberveiligheid, inclusief online seksueel grensoverschrijdend gedrag.
2. Can You Fix It? is een game met als doel het verminderen van seksueel grensoverschrijdend gedrag van jongeren tussen de 12 en 18 jaar. In korte filmpjes komen leeftijdsgenoten terecht in situaties met een seksueel karakter. Jongeren kunnen zelf het verloop van het verhaal beïnvloeden en leren daarmee op tijd in te grijpen bij situaties die uit de hand lopen. 
3. Girls in Woods – Look at them (not me) voorstellingen waarin het perspectief van een jonge generatie doorklinkt, de theatermakers zetten jonge vrouwen centraal. 

Informatie en ondersteuning voor ouders en opvoeders om hun kinderen te begeleiden bij veilig en verantwoord online gedrag.

Ouderbijeenkomsten en cursussen:

1. KPN van Veilig Online informatieve sessies over digitale opvoeding en online gevaren.
2. Gedrag Online van Halt trainingen en webinars voor ouders over sexting, grooming en cyberpesten.

Meldpunt en hulp:

1. Meldknop.nl voor jongeren die grensoverschrijdend gedrag ervaren en niet weten wat ze moeten doen.
2. Helpwanted.nl voor het melden van ongewenst seksueel gedrag online en advies over hoe beelden verwijderd kunnen worden.
3. Slachtofferhulp voor hulp na seksuele exposing.
4. Chat met Fier een online hulplijn voor slachtoffers en professionals die advies zoeken over (online) seksueel grensoverschrijdend gedrag.

1. Toolkit L.O.V.E. onderwijsmodule over online contacten en seks voor leerlingen in het praktijkonderwijs, vmbo basis en vmbo kader. De toolkit ondersteunt scholen bij het geven van lessen, het vormen van beleid rondom online veiligheid, het handelen bij incidenten en het informeren van ouders. Zie ook het Nederlands Jeugdinstituut.
2. Oké?! Spel over seksueel grensoverschrijdend gedrag voor jongeren
   Dit spel is bedoeld voor jongeren van 12 tot 16 jaar en heeft als thema seks, grenzen en weerbaarheid. Het helpt jongeren situaties in te schatten, te bespreken wat seksueel (grensoverschrijdend) gedrag met hen doet en hoe ze moeten reageren. Zie ook Movisie.
3. Handreiking Weerbaar Online
   Deze handreiking biedt informatie en tips voor professionals om te ondersteunen bij het ontwikkelen van digitale weerbaarheid en het voorkomen van online seksueel grensoverschrijdend gedrag, zie ook Seksuelevorming.nl.
4. Preventie online seksueel misbruik
   Een lesprogramma dat zich richt op het voorkomen van online seksueel misbruik door middel van bewustwording en educatie, zie LessonUp.
5. Interventies gezonde relaties & seksualiteit
   Een overzicht van interventies gericht op het bevorderen van gezonde relaties en seksualiteit, met aandacht voor het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag, zie School en Veiligheid.

Deze bronnen bieden uitgebreide informatie en materialen om online seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en aan te pakken.